Rynek polski
W 2018 r. na rynku towarowych przewozów kolejowych w Polsce aktywnych było 71 operatorów kolejowych (w tym PKP CARGO S.A. i PKP CARGO SERVICE Sp. z o.o.). W tym czasie przewieźli oni w sumie 250,2 mln ton ładunków (+4,3% r/r) wykonując pracę przewozową na poziomie 59,6 mld tkm (+8,8% r/r). Jest to zdecydowanie najwyższy wynik od czasu globalnego kryzysu finansowego w 2008 r.
W 2018 r. Grupa PKP CARGO utrzymała pierwszą pozycję na rynku towarowych przewozów kolejowych w Polsce uzyskując udział równy 44,3% (-0,5 p.p. r/r) według masy towarowej oraz 48,5% (-3,1 p.p. r/r) pod względem wykonanej pracy przewozowej. Udziały PKP CARGO S.A. wyniosły odpowiednio 43,6% (-0,7 p.p. r/r) oraz 48,3% (-3,1 p.p. r/r) 1. W IV kwartale 2018 r. natomiast udział Grupy PKP CARGO wyniósł 44,6% (+0,5 p.p. r/r) według masy towarowej oraz 49,1% (-1,5 p.p. r/r) według pracy przewozowej.
1 Urząd Transportu Kolejowego
Udziały Grupy PKP CARGO w przewozach masy towarowej w Polsce w latach 2014-2018
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych UTK
Udziały Grupy PKP CARGO w zrealizowanej pracy przewozowej w Polsce w latach 2014-2018
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych UTK
Udziały rynkowe największych przewoźników kolejowych w Polsce w 2018 r. (w %)
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych UTK
Jako głównych konkurentów Grupy PKP CARGO na polskim rynku towarowych przewozów kolejowych należy wymienić: DB Cargo Polska, Lotos Kolej, PKP LHS, CTL Logistics, PUK Kolprem, Orlen KolTrans i Freightliner PL.
Konkurencyjni operatorzy przewieźli w sumie 139,4 mln ton towarów (+5,2% r/r), w tym najwięcej DB CARGO Polska 41,1 mln ton (-4,2% r/r), Lotos Kolej 12,5 mln ton (-6,3% r/r) oraz PKP LHS 10,7 mln ton (+6,5% r/r). Wykonana przez konkurentów Grupy PKP CARGO praca przewozowa była natomiast równa 30,7 mld tkm (+15,8% r/r), z czego największą jej część zrealizował Lotos Kolej (5,3 mld tkm, tj. -0,4% r/r), PKP LHS (3,4 mld tkm, +8,8% r/r)oraz DB Cargo Polska (3,2 mld tkm, +10,4% r/r) 2. Wzrost pracy przewozowej konkurencyjnych przewoźników wynikał przede wszystkim z wydłużenia średniej odległości przewozu towarów. W 2018 r. była ona równa 220,3 km, tj. większa o 20,1 km (+10,1% r/r).
Systematyczny wzrost udziału w rynku w 2018 r. (pod względem masy towarowej i pracy przewozowej) wykazali głównie drobni przewoźnicy (których jednostkowy udział w rynku nie przekracza 2,0%). Łączny udział w rynku tych przewoźników był równy 18,3% (+1,5 p.p. r/r) pod względem masy towarowej oraz 16,1% (+1,8 p.p. r/r) względem pracy przewozowej.
Najwięksi konkurenci Grupy PKP CARGO (z jednostkowym udziałem większym niż 4%), tj. DB Cargo Polska, Lotos Kolej, PHP LHS i CTL Logistics, odnotowali w ubiegłym roku spadek łącznego udziału rynkowego do poziomu 29,8% (-1,7 p.p. r/r) pod względem masy towarowej i do 24,7% r/r (-0,6 p.p. r/r) w ujęciu pracy przewozowej. W obydwu kategoriach silny spadek udziału rynkowego r/r wykazały spółki będące wiceliderami rynku, tj. wg masy towarowej DB Cargo Polska (-1,5 p.p. r/r), Lotos Kolej ( 0,6 p.p. r/r) i wg pracy przewozowej Lotos Kolej (-0,8 p.p. r/r).
2 Urząd Transportu Kolejowego
Rynek czeski
Według danych publikowanych przez SŽDC - zarządcę infrastrastrutury kolejowej, na rynku przewozów kolejowych w Czechach aktualnie 104 przewoźników korzysta z licencji na przewóz ładunków, w tym spółki wchodzące w skład Grupy PKP CARGO, tj. PKP CARGO S.A. i Advanced World Transport a.s. (AWT) 3.
W 2018 r. AWT przetransportowała w sumie 10,5 mln ton towarów (-2,1% r/r) i wykonała pracę przewozową równą 1,2 mld tkm (+4,8% r/r). Praca przewozowa całego rynku towarowych przewozów kolejowych w Czechach zwiększyła się w 2018 r. w większym stopniu niż praca przewozowa AWT, co skutkowało spadkiem udziału rynkowego AWT o 0,4 p.p. r/r do poziomu 7,6%.
Głównym czynnikiem zmniejszenia przewozów AWT był spadek transportowanych wolumenów węgla kamiennego o 7,1% r/r do poziomu 4,0 mln ton, co było wynikiem procesu restrukturyzacji zachodzącego w czeskich kopalniach węgla kamiennego 4. W konsekwencji, działania AWT zmierzają do stopniowego zastępowania węgla kamiennego ładunkami z innych grup towarowych w celu zmniejszenia zależności spółki od kondycji branży wydobywania węgla kamiennego.
Udział tego surowca w całkowitych przewozach spółki obniżył się w 2018 r. z 40,1% w 2017 r. do 38,1%. Jednocześnie w 2018 r. najbardziej zwiększyły się przewozy ładunków z takich grup towarowych jak: intermodalne (+74,9% r/r do 1,5 mln ton) czy pozostałe ładunki (+19,5% r/r do 0,6 mln ton) 5.
3 SŽDC
4 statystyka własna AWT a.s.
5 statystyka własna AWT a.s.
Udziały rynkowe AWT a.s. pod względem przetransportowanej w Czechach masy towarowej kwartalnie w latach 2014–2018*
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Czeskiego Ministerstwa Transportu i AWT a.s.
* dane za IV kw. 2018 r. dostępne będą pod koniec I kw. 2019 r.
Udziały rynkowe AWT a.s. w zrealizowanej w Czechach pracy przewozowej kwartalnie w latach 2014–2018*
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Czeskiego Ministerstwa Transportu i AWT a.s.
* dane za IV kw. 2018 r. dostępne będą pod koniec I kw. 2019 r.
Udziały rynkowe największych przewoźników kolejowych według pracy przewozowej eksploatacyjnej wykonanej w Czechach w 2018 r. (btkm)
Źródło: SŽDC (czeski zarządca infrastruktury kolejowej)
W 2018 r. ČD Cargo a.s. nie tylko pozostała liderem rynku kolejowego transportu towarów w Czechach ale również zwiększyła swój udział w rynku wg pracy przewozowej o 1,5 p.p. względem roku 2017. W ubiegłym roku wzrosło także rynkowe znaczenie przewoźnika METRANS Rail s.r.o. (+0,4 p.p. r/r), który w obliczu spadku udziałów spółki AWT a.s. (-0,4 p.p. r/r) jest obecnie bliski zrównania swych udziałów w rynku z udziałem AWT pod względem pracy przewozowej. Niewielki wzrost udziałów równy 0,2 p.p. r/r odnotował również przewoźnik Rail Cargo Carrier - Czech Republic s.r.o. Pozostali wyszczególniani przez SŽDC operatorzy towarowych przewozów kolejowych na czeskim rynku odnotowali w 2018 r. zmniejszenie udziału rynkowego r/r. Udział Spółki PKP CARGO S.A. zmniejszył się o 0,5 p.p. r/r do poziomu 1,4% 6. Wynikało to przede wszystkim ze spadku przewozów węgla kamiennego na Słowację z powodu zmniejszenia wydobycia surowca przez OKD. W 2018 r. zwiększeniu uległy przewozy rud w tranzycie z Ukrainy oraz przewozy ze Świnoujścia do Czech. Zwiększyły się również przewozy intermodalne, przede wszystkim w tranzycie między Słowacją a Rosją, jak i z/do Włoch. Wolumen przewożonego drewna i wyrobów z drewna również się zwiększył, głównie dzięki realizacji nowych przewozów w tranzycie z portów na Słowację.
6 SŽDC